USD
34.4642 EUR
35.9849 GBP
43.1554 GRAM ALTIN
0.00 BIST100
3000 
Borsada Emir Tipleri nelerdir ve nasıl emir verilir? Çeşitli emir tipleriyle ilgili bilgilendirici açıklamalar detaylarda verildi.
Borsada emir tipleri ve nasıl emir verileceği yatırımcılar için önemli konulardan biridir. Farklı emir tipleri, yatırımcılara işlem stratejilerini uygulama ve risk yönetimi sağlama olanağı sunmaktadır. Borsada emir vermek ise yatırımcıların alım veya satım taleplerini borsa sistemine iletmelerini sağlar. Emir tipleri ve nasıl emir verileceği hakkında detaylı bilgiler yazımızda paylaşıldı.
Borsada bir yatırımcının alım-satım işlemi gerçekleştirebilmesi için ilk önce bir talimat, yani emir vermesi gerekmektedir. Bu emirler, genellikle aracı kurumlara veya dijital platformlara iletilir. Aynı zamanda belirli direktifler içermektedir.
Emirlerin içermesi gereken temel bilgiler ise; işlemin türü (alım veya satım), işlem büyüklüğü, belirlenmiş fiyat ve emrin geçerlilik süresi olarak açıklanmaktadır. Bu bilgiler, yatırımcının taleplerini ve beklentilerini belirtmek amacıyla kullanılır.
Emirlerin nasıl verildiği de oldukça önemlidir. Çünkü farklı emir türleri arasından seçim yapmak, yatırımcının risk hassasiyetine, işlemin hızına ve fiyat hassasiyetine bağlı olmaktadır. Hangi emir türünün kullanılacağı, yatırımcının tercihine ve stratejisine göre farklılık gösterebilmektedir.
Borsada en çok tercih edilen emir çeşitlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Piyasa emri (market order), yalnızca miktarı belirterek fiyat belirlemeden gerçekleştirilen bir emir türüdür. Bu emir çeşidinde fiyat, piyasada mevcut olan anlık fiyat olarak açıklanmaktadır. Yani, emri veren kişi alım veya satım yapmak istediği hisse senedini, o anda piyasada geçerli olan fiyat üzerinden almış veya satmış olur.
Piyasa emri, işlem yapmak isteyen kişinin emrinin tam tersi yönde bir emri olan biriyle eşleşerek gerçekleşmektedir. Bu sayede anında gerçekleşme sağlanır. Örneğin, hisse senedi almak isteyen bir yatırımcı, o anki piyasa fiyatı üzerinden emrini verir. Bunun ardından emri satış yapmak isteyen biriyle eşleştiğinde işlem gerçekleşmiş olur.
Ancak, piyasa emri verirken dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta bulunmaktadır. Bu nokta ise; işlemin gerçekleştiği fiyatın tam olarak beklenen fiyat olmayabileceğidir. Piyasada anlık olarak değişen fiyatlar sebebiyle emir verildiği anda geçerli olan fiyat üzerinden işlem yapılabilmektedir.
Limit emir (limit order), borsada sıklıkla tercih edilen bir emir türü olarak bilinmektedir. Bu emir türü, yatırım aracını belirlenen bir fiyat ve miktar üzerinden almak veya satmak isteyen yatırımcılara imkan tanımaktadır.
Limit emirde yatırımcılar, emirlerinin yalnızca belirledikleri fiyat seviyesinden veya daha iyi bir fiyattan gerçekleşmesini şart olarak sunarlar.
Yatırımcılar limit alış emri verirken, hisse senedinin ulaşmasını bekledikleri en düşük fiyat seviyesinden emir verirler. Bu şekilde, yatırım yapmak istedikleri şirketin hisselerini en uygun fiyattan alma amacını taşımaktadırlar.
Diğer taraftan, yatırımcılar limit satış emri verirken, hisse senedinin ulaşmasını bekledikleri en yüksek fiyat seviyesinden emir verirler. Bu durumda, yatırım yapılan şirketin hisselerini en yüksek fiyattan satarak maksimum kar sağlama hedefi güderler.
Stop emir türünde ise yatırımcılar, alım veya satım emirlerinin piyasa fiyatından gerçekleşmesi için bir "stop fiyatı" belirlerler. Yani yatırımcıların emirlerinin gerçekleşmesi için, hisse senedinin belirlenen "stop fiyatı" seviyesine ulaşması veya bu seviyeyi aşması gerekmektedir.
Stop emirleri, yatırımcılara belirli bir fiyat seviyesine ulaşıldığında otomatik olarak alım veya satım işlemi gerçekleştirme olanağı tanımaktadır. Hisse fiyatı stop fiyatına ulaştığında, emir otomatik olarak piyasa fiyatından alım veya satım emrine dönüşür ve işlem gerçekleşir.
Bu emir türü, yatırımcıların belirledikleri bir seviyeye kadar beklemelerini ve hisse senedinin o seviyeye ulaşması halinde otomatik olarak işlem yapmasını amaçlamaktadır. Stop emirleri, piyasa hareketlerini takip etmek için yatırımcılara kolaylık sağlamaktadır. Bunun ardından belirlenen fiyat seviyesine ulaşıldığında anlık olarak emir gerçekleştirilir.
Stop limit emri, stop emrine benzemekle birlikte küçük bir farkla ondan ayrılmaktadır. Stop limit emrinde, stop fiyatı gerçekleştiğinde alış veya satış emri, "piyasa fiyatı" yerine yatırımcının belirlediği "limit fiyatı" üzerinden aktif duruma gelmektedir.
Stop limit emri kullanıcılarının beklentisi, stop fiyat seviyesine ulaşılmasının ardından hisse senedinin hareketine kesintisiz devam etmesi değil, yön değiştirdikten sonra eski hareketine devam etmesidir. Bu emir türünü kullanan yatırımcılar, belirledikleri limit fiyatına göre işlem yapmayı tercih ederler.
Stop limit emri, yatırımcılara daha fazla kontrol sağlar. Çünkü belirlenen limit fiyatına ulaşıldığında emrin gerçekleşmesini sağlamaktadır. Bu sayede, yatırımcılar istedikleri fiyattan alım veya satım yapma konusunda daha hassas olabilmektedir.
“Trailing order" veya diğer adıyla "iz süren" emir, stop emirine benzer bir özelliğe sahiptir. Fakat, stop seviyesi sabit değildir. Bu emir türünde, hisse fiyatını belirlediğin bir takip mesafesinde izleyerek hareket etmektedir. Bu takip mesafesi yüzdesel bir oran ya da sabit bir dolar miktarı olarak belirlenebilmektedir.
Yatırımcılar, trailing order emri kullanarak hisse fiyatının belirledikleri takip mesafesini aşması halinde alım veya satım emri vermek için stop seviyesini belirlemektedir. Önemli olan nokta, hisse fiyatının izlenen mesafede hareket etmesidir. Yani, hisse fiyatı yükseldikçe, stop seviyesi de takip mesafesiyle birlikte yukarıya doğru güncellenmektedir. Aynı zamanda, hisse fiyatı düştükçe stop seviyesi de aşağıya doğru takip mesafesiyle güncellenir.
Trailing order emirleri, yatırımcılara fiyatın yön değiştirmesi halinde stop seviyesinin otomatik olarak ayarlanmasını sağlamaktadır. Bu sayede yatırımcılar, kârlarını koruma veya zararlarını sınırlama konusunda daha esnek bir strateji izleyebilirler. Hisse fiyatı yükseldikçe trailing stop seviyesi de güncellenir. Aynı zamanda yatırımcının daha fazla kâr elde etme potansiyeli artar. Fakat, hisse fiyatı düşmeye başladığında stop seviyesi güncellenmez ve yatırımcının zararı sınırlanmış olur.
Borsada ilk emir vermek için öncelikle bir yatırım hesabı açılması gerekmektedir. Yatırım hesabı bir aracı kurum veya banka üzerinden açılabilmektedir. Bunun ardından, borsada işlem gören bir hisse senedine yatırım yapmak isteniyorsa, ilgili hisse senedinin sembolünün ve miktarının belirlenmesi gerekmektedir. İşlem yapmak istenilen hisse senedinin sembolünü kullanarak işlem platformunda alım veya satım emri verilebilmektedir. Bunun ardından da işlem yaparken piyasa emri, limit emri veya diğer emir tiplerinden birinin seçilmesi gerekmektedir.
Borsada, yatırımcıların alım veya satım yapmak istedikleri hisse senetlerine bağlı olarak emirler verilmektedir. Bir emir, belirli bir fiyattan hisse senedi almak veya satmak isteğini ifade eder. Emirler, borsada işlem gören hisse senetleri için alım veya satım taleplerini temsil etmektedir.
Emirlerin gerçekleşebilmesi için, alıcı ve satıcıların taleplerinin fiyat ve miktar açısından uyumlu olması gerekmektedir. Alım emri veren bir yatırımcı için, hisse senedinin satış fiyatı belirlediği seviyeye ulaştığında emir gerçekleşir. Aynı zamanda satış emri veren bir yatırımcı için ise hisse senedinin alış fiyatı belirlediği seviyeye ulaştığında emir gerçekleşmektedir.
Emirler, borsada toplanır ve eşleştirilerek gerçekleşir. Bu doğrultuda borsa sistemi, alıcılarla satıcıları eşleştirerek emirlerin gerçekleşmesini sağlar. Bu süreçte emirler eşleştirilir ve alım-satım işlemleri tamamlanmış olur.
Emirlerin gerçekleşmesi, likidite durumu, emir miktarı, fiyat hareketleri ve piyasa koşulları gibi faktörlere bağlıdır. Likiditesi yüksek olan hisse senetlerinde emirlerin gerçekleşme olasılığı daha yüksektir. Bunun yanı sıra, belirli bir fiyat seviyesinde yoğun talep olması da emirlerin daha hızlı gerçekleşmesine katkıda bulunabilir.
Borsada emir verme işleme, doğrudan para kesintisi anlamına gelmemektedir. Emir verildiğinde, hesapta bulunan belirli bir miktar para bloke edilir, öte yandan uygun miktarda paranın hesapta bulunması gerekmektedir. Emir gerçekleştiğinde, hesaptaki para işlemle ilişkilendirilir. Dolayısıyla, emir vermekle birlikte para kesilmez, fakat işlem gerçekleştikten sonra hesapta para hareketi oluşabilmektedir.
Borsada günlük işlem limiti konusu, tamamen ABD regülasyonlarıyla ilgili bir durumdur. Dolayısıyla Borsa İstanbul'da "Günlük Al/Sat Limiti" kuralı bulunmamaktadır.
Borsa İstanbul'da yatırımcılar, günlük olarak belirli bir alım veya satım limitine tabi değildir. Yani, bir yatırımcı aynı gün içinde istediği miktarda hisse senedi alımı veya satımı gerçekleştirebilir. Borsa İstanbul'da işlem yapmak isteyen yatırımcılar, alım-satım işlemlerini kendi tercihlerine ve piyasa koşullarına göre gerçekleştirebilirler.
Borsada en iyi emir tipi, yatırımcının tercihlerine ve yatırım stratejisine bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir. Ancak çeşitli araştırmalar neticesinde Rezerv emir sistemi, Borsa'da en iyi emir tiplerinden biri olarak kabul edildiği görülmektedir. Rezerv emir sistemi, yüksek miktarlarda alım yaparken tercih edilen bir yöntemdir. Bu sistemin avantajı, rezerv emirin gerçekleşmesi için gösterilen miktarın sadece yüzde 20'sini GM (görünen miktar) kısmına girilmesidir. Geri kalan miktarı diğer yatırımcılardan gizli tutulabilmektedir. Böylece büyük alım emirleri verirken piyasa üzerinde fazla etki yaratmadan işlem yapma olanağı tanımaktadır.
Borsada emir saatleri, işlem yapmak isteyen yatırımcılar için belirli zaman aralıklarını ifade etmektedir. Sabah saat 09:40 ile 09:55 arasında gerçekleştirilen borsa açılış seansı, emirlerin toplandığı ve fiyatların belirlendiği bir süreci içermektedir. Bu saatler içerisinde yatırımcılar, emirlerini iletebilir ve borsa tarafından toplanır.
Borsa ise genellikle saat 18:00'da kapanış gerçekleştirir. Bu saatlerden sonra emir işlemi gerçekleştirilmez. Dolayısıyla, 18:15'ten sonra verilen emirler, bir sonraki işlem gününde işleme alınmak üzere beklemektedir. Bu emirler, aracı kurumlar tarafından alınır ve açılış seansında borsaya iletilmektedir.
Borsada emirlerin gerçekleşmemesinin bazı nedenleri vardır. Emirlerin gerçekleşmemesi şu sebeplerden kaynaklanabilmektedir:
