USD
34.4495 EUR
36.2759 GBP
43.4726 GRAM ALTIN
2986.58 BIST100
3000 
Borsada uygulanan devre kesici uygulamasının amacı; yatırımcıların ve piyasanın güvenliğinin sağlanması amacıyla oluşturulan bir sistemdir.
Devre kesici uygulaması, yatırımcıların belirli bir hisse senedi, endeks veya emtia fiyatının belirli bir seviyeye çıkması durumunda otomatik olarak alım veya satım işlemi gerçekleştirmesini sağlayan bir mekanizmadır. Borsada devre kesici uygulaması, piyasa koşulları sebebiyle olağandışı hareketlerde meydana gelebilecek ani fiyat düşüş veya yükselişlerinde borsa işlemlerine geçici olarak ara verilmesini sağlayan bir sistemdir.
Borsada devre kesici uygulaması, yatırımcıların korunmasını amaçlayan bir sistem olarak oluşturulmuştur.
Borsada devre kesici uygulaması özellikle beklenmedik haberlerin piyasaya etkisi sebebiyle hızlı fiyat hareketlerinin olduğu zamanlarda uygulamaya alınır ve borsadaki dalgalanmanın olası zararlarını sınırlamak için işlemlere bir ara verilmesi anlamını taşır.
Borsada devre kesici uygulaması, önceden belirlenmiş bazı fiyat eşiklerine sahiptir ve belirlenen eşik fiyatlarına ulaşılması halinde uygulama otomatik olarak devreye girer ve yatırımcılar ani fiyat değişimlerinin yol açabileceği kayıplardan korunmaya çalışılır.
Borsa İstanbul’da devre kesici işlemleri 30 Kasım 2015 tarihi itibariyle Otomatik Seans Durdurma Sistemi’nin kaldırılmasıyla uygulamaya alınmıştır. Borsada bulunan 3 pazara ait devre kesici işlem oranları şu şekilde belirlenmiştir.
Borsa İstanbul Yıldız Pazar’da devre kesici tetikleme oranı yüzde 10, Borsa İstanbul Ana Pazar’da devre kesici tetikleme oranı yüzde 7.5, Borsa İstanbul Alt Pazar’da devre kesici tetikleme oranı yüzde 5’dir.
Borsada devre kesici uygulanmasının amacı özetle devre kesim uygulaması yatırımcıların piyasada oluşan olağanüstü fiyat hareketlerinden negatif etkilenmemesi, piyasayı kontrol altına alarak oluşabilecek riskleri azaltmayı hedefler. Uygulamanın temel amacı piyasa ve yatırımcı güvenliğinin sağlandığı bir ortam oluşmasını sağlamaktır.
Borsa İstanbul’da Pay Piyasası’nda uygulanan devre kesici uygulamaya ek olarak 10 Ağustos 2020 tarihi itibariyle “Endekse Bağlı Devre Kesici” sistemi de devreye alınmıştır.
Borsa İstanbul BIST 100 Endeksi’nin seans içerisinde yüzde 5’lik ilk düşüşü veya yüzde 7.5 oranındaki 2. eşik olarak belirlenen gerilemesiyle devre kesici uygulaması; Pay Piyasası, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasındaki (VİOP) paya ve pay endekslerine dayalı sözleşmeler ile Borçlanma Araçları Piyasası Pay Repo Pazarı’nda işlemlerin geçici bir süreliğine durdurulmasını sağlar.
Hisse senetleri, gayrimenkul yatırım fonları, girişim sermayesi yatırım fonları, gayrimenkul sertifikaları 20 dakika boyunca geçici süreliğine durdurulur. Devre kesicinin işleme alınmasıyla emir iptali veya değişikliği yapılamamaktadır.
20 dakikalık durdurma işlemi akabinde sürekli işlem gören sıralarında 5 dakikalık sürede tek fiyat emir toplanıyor. Tek fiyat işlem yöntemi ile işlem gören paylar tek fiyat emir toplama ile açılacak asgari 10 dakika sürecek emir toplama seansı sonrasında seans devam edecektir.
Varantlar, yatırım kuruluşu sertifikaları, borsa yatırım fonları ve yeni pay alma hakkı kuponlarında 30 dakikalık süre boyunca işleme ara verilir. Devre kesicinin uygulanmaya başlanmasıyla emir iptali gerçekleştirilebilecek, emirlerin fiyatı kötüleştirilebilecek ve miktarı azaltılabilecektir. Bu sürenin akabinde seansın bitişiyle yeterli süre kalması durumunda söz konusu işlem sıraları sürekli işlem yöntemi ile yeniden işleme açılacaklardır.
Yıldız, Ana ve Alt Pazar’da devre kesici uygulaması sonrası emir toplama süreleri Yıldız Pazar için 5 dakikayken Ana ve Alt Pazar’da 15 dakika olarak belirlenmiştir.
Üç grup Pazar’da da devre kesici işlemi sonrası eşleştirme süresi 2 dakika olarak belirlenmiştir.
Borsada devre kesici tetiklenme oranı, tüm paylarda sadece aşağı yönlü ve yüzde 5 olarak belirlenmiş olup, Devre kesici sonrası emir toplama süresi 15 olarak uygulanmaktadır.
Borsa İstanbul’da fiyat marjı; Yıldız Pazar, Ana Pazar, borsa yatırım fonları, gayrimenkul sertifikaları, gayrimenkul yatırım fonları ve girişim sermayesi yatırım fonlarında yüzde 10 olarak belirlenmiştir.
Borsada devre kesintisi, fiyat hareketleri ve endeks değerleri belirli bir sınıra ulaştığında uygulanır. Bu sınırlar, Borsa İstanbul için yüzde 10, yüzde 15 ve yüzde 20 olarak belirlenmiştir.
Buna göre, BIST 100 endeksi için yüzde 10'luk bir düşüş veya yükselişte, işlemler 30 dakikalığına durdurulur. Yüzde 15'lik bir harekette ise işlemler 1 saat boyunca askıya alınırken, yüzde 20'lik bir düşüş veya yükselişte ise işlemler 2 saatliğine durdurulur.
Bu sınırlar, yatırımcıları ani fiyat hareketleri nedeniyle oluşabilecek kayıplardan korumak amacıyla belirlenmiştir. Ancak, devre kesintisi sırasında, piyasanın normal işleyişi ve fiyatları etkileyebilecek diğer faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır.
ABD piyasalarında yapılan düzenleyici uygulamalarda S&P 500 Endeksi’nde yüzde 7, yüzde 13 ve yüzde 20’lik düşüş meydana geldiğinde işlemlere ara verilir. Yüzde ve 13’lük düşüşlerde piyasa işlemlerine 15 dakika ara verilirken yüzde 13’lük düşüşte tüm gün seans kapatılır.
Borsada son halka arz olan şirketler arasına Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş. (KAYSE) katılıyor. SPK tarafından haftalık bültende halka arz onayı açıklandı.
