USD
34.4642 EUR
35.9849 GBP
43.1554 GRAM ALTIN
3001.67 BIST100
3000 
Açık Piyasa İşlemleri (APİ), merkez bankalarının para arzını düzenlemek için yaptığı işlemleri ifade eder. Konu ile ilgili detaylı bilgiler haberimizde verildi.
Açık Piyasa İşlemleri (APİ), merkez bankalarının para politikasının uygulanmasında kullandığı önemli araçlardan biridir. Bu işlemler, merkez bankalarının piyasaya likidite sağlamak veya likiditeyi absorbe etmek amacıyla yaptığı menkul kıymet alım veya satım işlemlerini ifade eder. Bu yazıda, Açık Piyasa İşlemleri nedir, çeşitleri nelerdir? konuları hakkında detaylı bilgilere yer verilmiştir.
İçindekiler
Açık piyasa işlemleri, TCMB'nin likidite miktarını ve politika faizini düzenlemek için piyasa alım-satım işlemleri yaptığı işlemlerdir. TCMB, belirli dönemlerde para tabanında meydana gelen değişiklikleri etkilemek amacıyla açık piyasa işlemleri gerçekleştirir. Örneğin, yılbaşı tatili veya bayram öncesi gibi dönemlerde para tabanındaki değişiklikleri dengelemek için defansif açık piyasa işlemleri yapılır. Ayrıca TCMB, herhangi bir tehdit algılamadığı durumlarda da para tabanını değiştirmek için bu işlemleri yapabilir. Bu durumlarda yapılan işlemler, ofansif veya dinamik açık piyasa işlemi olarak adlandırılır.
Açık piyasa işlemleri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) para arzını kontrol etmek amacıyla hazine bonosu, hisse senedi veya tahvil alım satımı yapmasıdır. TCMB, bu işlemleri kullanarak likiditeyi düzenlemeyi hedefler. Açık piyasa işlemleri, TCMB Kanunu'nun 52. ve 56. maddelerinde belirtilen kurallar çerçevesinde gerçekleştirilir. Bu işlemler sadece para politikası hedefleri doğrultusunda gerçekleştirilir ve hazine ya da kamu kurumlarına kredi sağlamak amacıyla kullanılamaz. Ayrıca bu işlemlerin vadesi, 91 günden fazla olamaz.
TCMB, açık piyasa işlemlerini çeşitli yöntemlerle gerçekleştirir. Bu işlemler, etkilerinin ölçülebilir olması nedeniyle avantajlıdır ve kontrol edilebilir ve tersine çevrilebilir bir yapıya sahiptir. Bu durum, açık piyasa işlemlerini daha güvenilir hale getirir. Küçük alım-satım işlemleriyle de açık piyasa işlemleri gerçekleştirilebilir ve bu sayede para tabanında minimal değişiklikler yapılabilir. TCMB, hızlı sonuçlar ve sağladığı avantajlar nedeniyle açık piyasa işlemlerini sıklıkla tercih eder.
Açık piyasa işlemleri, para politikasının bir aracıdır. Para arzını kontrol etmek ve faiz oranlarını yönlendirmek için kullanılır. Açık piyasa işlemleri ise 3 çeşitten oluşmaktadır. Bunlar ise şu şekilde sıralanmaktadır:
Depo, Merkez Bankası tarafından belirli vadelerle bankalara sağlanan mevduat olanağıdır. Bu olanağa göre, bankalar aynı gün içerisinde Merkez Bankası tarafından ilan edilen faiz oranlarından Türk lirası cinsinden borç alabilir ve verebilirler. Depo imkanı, Bankalararası Para Piyasası aracılığıyla Merkez Bankası bünyesinde gerçekleştirilir. Bu sayede bankalar likidite ihtiyaçlarını karşılayabilir ve finansal piyasalardaki faaliyetlerini sürdürebilir.
Repo işlemi ise piyasada geçici likidite sıkışıklığı yaşandığı dönemlerde başvurulan bir işlemdir. Repo, bankaların belirli bir süre için Merkez Bankası'ndan borç alarak teminat olarak kıymetlerini vermesini sağlar. Bu işlem likiditenin artırılmasını ve piyasada istikrarın sağlanmasını hedefler.
Ters repo ise repo işleminin tam tersi yönde gerçekleşen bir satış faaliyetidir. Merkez Bankası, ters repo işleminde kıymetlerini belirli bir süre için satarak ileri bir tarihte geri almayı taahhüt eder. Bu işlem de likidite yönetiminde önemli bir araç olarak kullanılır.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, likidite miktarını kontrol etmek amacıyla doğrudan alım-satım, likidite senedi ihracı ve Türk lirası depo alım ihalesi gibi farklı işlemleri de gerçekleştirebilir. Bu çeşitli işlem türleri sayesinde Merkez Bankası, ekonomik istikrarı sağlamak ve para politikasını etkin bir şekilde uygulamak için gerekli adımları atar.
Doğrudan alım işlemleri, piyasada kalıcı bir likidite sıkışıklığı olduğunda Merkez Bankası tarafından açık piyasa işlemi yapmaya yetkili kuruluşlarla gerçekleştirilir. Bu işlemlerle Merkez Bankası, işlem tarihinde belirlenen fiyatlar üzerinden piyasada dolaşımda bulunan kıymetleri doğrudan satın alır. Bu sayede likidite sağlanarak finansal piyasalardaki likidite sıkışıklığı giderilmeye çalışılır.
Doğrudan satım işlemleri, piyasada kalıcı bir likidite fazlası olduğunda Merkez Bankası tarafından açık piyasa işlemi yapmaya yetkili kuruluşlarla gerçekleştirilir. Bu işlemlerle Merkez Bankası, işlem tarihinde belirlenen fiyatlar üzerinden portföyündeki mevcut kıymetleri doğrudan söz konusu kuruluşlara satar.
Likidite Senedi İhracı, Merkez Bankası tarafından fazla likiditenin piyasadan çekilmesi amacıyla kullanılan bir araçtır. Bu senetler, Merkez Bankası Kanunu'nun 52. maddesine göre kendi adına ve hesabına ihraç edilir ve vadesi 91 günden daha kısa süreli olur.
Likidite senetleri, ikincil piyasada da alınıp satılabilir ve gerektiğinde erken itfa edilebilir. Ancak, likidite senetleri sadece açık piyasa işlemlerinin etkinliğini artırmak amacıyla ihraç edilir ve alternatif bir yatırım aracı olarak görülmemelidir.
Türk Lirası Depo Alım İhalesi, Merkez Bankası'nın Türk lirası likidite fazlalığını azaltmak amacıyla bankalardan ihale yöntemiyle Türk lirası depo alma işlemidir. Bu ihaleler aracılığıyla Merkez Bankası, piyasada bulunan Türk lirası fazlasını bankalardan çekerek likidite dengesini sağlamayı hedefler.
