Türk-İş'e göre yıllık gıda enflasyonunu yüzde 107,76!

Türk-İş'in  yapmış olduğu araştırmaya göre gıda fiyatları Mayıs'ta aylık %13,04, yıllık %107,76 arttı. TÜRK-İŞ tarafından yapılan açıklama:

"Üretim ve tedarik maliyetlerinin artmasıyla arz etkisi ve her gün düşen alım gücünü korumak için öne çekilmiş talep etkisi nedeniyle başta gıdada olmak üzere fiyat artışlarının önü alınamıyor. Bunların ek olarak düşük faiz oranları ve kredi genişlemesi sonucu fiyatlama dengesi bozulan piyasada temel gıda maddeleri ve bazı temel ihtiyaç maddelerinde yapılmış olan KDV indirimleri fiyat artışlarının çok gerisinde kaldı fakat bunun yanında vergi gelirlerinin düşmesine neden oldu.

Ne enflasyon yavaşlıyor, ne de alım gücü yükseliyor. Kur Korumalı Mevduata(KKM) rağmen risk artışlılarından kaynaklı olarak döviz sepetinin tamamına karşı TL değer kaybetmeye devam ediyor. Yeni TL paraları kullanmaya başladığımız Ocak 2009’dan Nisan 2022’ye geçen dönemde Merkez Bankası verilerine göre tedavüldeki banknotların kupür dağılımının 5 TL’den sonra açık ara en çok 200 TL ve 100 TL banknotlarda olması TL’deki büyük değer kaybının kanıtlarından birisi olarak kabul ediliyor.

Resmi Nisan verilerine göre %118,5 olan Tarım ÜFE ve %105,8 olan Yurtdışı ÜFE geçen ay tahmin etmiş olduğumuz yaz aylarında gıda fiyatlarında gerileme ihtimalinin düşük olduğunu kanıtlar niteliktedir.

İşçi, memur, emekli, öğrenci, esnaf nefes alamıyor. Yüksek enflasyon sürdürülebilir güçlü büyümenin önündeki en büyük engellerden olduğundan işsizliğin büyümesine yol açıyor. Giderek yükselen enflasyon sonucunda alım gücü günden güne daha da düşen vatandaşlardan bazılarının karıştığı polisiye vaka girişimlerinin artış gösterdiği süpermarket yöneticileri tarafından ifade ediliyor.

TÜRK-İŞ Araştırmasının 2022 Mayıs ayı sonucuna göre;

o Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 6.017,85 TL’ye,

o Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı (yoksulluk sınırı) 19.602,14 TL’ye,

o Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 7.836,46 TL’ye yükseldi.

Kur korumalı mevduat uygulaması çerçevesinde Hazine tarafından hesap sahiplerine şimdiden 16,2 milyar TL’ye, vazgeçilen vergi tutarı 10,2 milyar TL’ye çıktı. Bu gelişmelerin de etkisiyle bütçe Nisan ayında 50 milyar TL açık verdi. Cumhuriyet tarihinde ilk kez iç borç faiz ödemesi anaparayı geçti. Hazine’nin ödeyeceği toplam iç borç anaparası 1,5 trilyon TL, faiz ödemesi tam 2 trilyon TL oldu. Düşük alım gücünün yanında ileriye dönük bu borçlar vatandaşın gelecekteki geçimi için endişe yaratmakta.

Resmi verilerle inşaat maliyetleri son bir yılda yüzde 102, Konut fiyatları %96 artış gösterdi. İnşaat sektöründe işçilik gelirleri malzeme fiyatları artışının tam 1/3’ü kadar olabildi. Enflasyonun hızla tırmandığı, hayat pahalılığının bu şekilde arttığı 2022 yılında ücretli kesimin toplam gelirden aldığı payın dip seviyelere ineceğini yıl ortasına gelmeden öngörebiliriz.

TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Mayıs 2022 itibariyle şu şekilde gerçekleşti:

● Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarındaki artış bir önceki aya göre % 13,04 oranında gerçekleşti.

● Son on iki ay itibariyle artış oranı % 107,76 olarak hesaplandı.

● Beş aylık değişim oranı % 46,85 oranında oldu.

TÜRK-İŞ hesaplamasında temel alınan ve doğrudan piyasadan derlenen fiyatlara göre, gıda ürünlerinde Mayıs 2022 itibariyle gözlemlenen değişim harcama gruplarına göre şu şekilde oldu:

● Süt, yoğurt, peynir grubunda;

Son iki aydır dikkati çektiğimiz yem-süt değer eşitliğindeki(parite) bozukluk çiğ süt fiyatlarının yukarı çekilerek dengelenmesiyle düzeltildi. Süt fiyatlarındaki artış yavaşlamış olmakla birlikte bu ay raflarda ortalama %10 zamlandı. Aynı şekilde peynir de %10 zamlanırken yoğurttaki artış %24 oldu. Çiğ süt üretimi resmi verilere göre 2021’de %1,3 azaldı. Nüfus artışının yanı sıra ülkemizdeki sığınmacı sayısı ve üretim maliyetlerindeki artışın da devam etmesinin yanı sıra süt üretiminin düşmesi; süt ve süt ürünlerinde zamların yaz aylarında da süreceğini göstermektedir.

● Et, tavuk, balık, kurubaklagiller, yağlı tohum ürünlerinin bulunduğu grupta;

Mayıs ayında da dana, kuzu, tavuk ve balıketinin hepsinde fiyat artışları oldu. Balık av sezonunun kapanması ile ürün çeşitliliği azaldı ve balık fiyatlarında ortalama %30 artış gerçekleşti. Tavuğun kg fiyatı 40 TL’yi geçti. Nohut fiyatları gerilerken kırmızı mercimek fiyatı sabit kaldı.
Kuru fasulye ve yağlı tohumlar zamlandı.

● Ekmek ve tahıllar grubunda;

Nisan bülteninde öngördüğümüz üzere Ramazan Bayramı sonrası 2022 yılının ikinci ekmek zammı ile Ankara’da 200 gr ekmek 3 TL oldu. Makarna, pirinç, bulgur ile un ve irmik fiyatlarının tamamı yükseldi. Bu grupta en yüksek zamlar makarnada %14, pirinçte %12, irmikte %11 oldu. Esnaftan bazıları satış yapabilmek için yarım ekmek ve yarım simit satmaya başladı. Dünyadaki büyük buğday ihracatçısı ülkelerin arz kısıntısına gitmelerinden ötürü ve Türkiye’nin tüketim ile işlenmiş buğday ürünleri ihracatını karşılayacak buğday üretimi olmadığından; yani hem iç hem dış nedenlere bağlı olarak buğday ve ona dayalı gıda ürünlerinde fiyat artışları yaz aylarında da kaçınılmaz görülmektedir.

● Taze sebze-meyve grubunda;

Havaların ısınmaya başlamasıyla semt pazarlarında maydanoz, kıvırcık gibi salata yeşillikleri ve lahana, ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerin fiyatları geriledi. Çok tüketilen patates ise hâlâ 10 TL’nin üzerinde satılmaya devam ediyor. Taneli sebzelerden barbunya 30 TL, fasulye 25 TL’den, bakla 20 TL’den tezgâhlarla buluşurken görece en uygun fiyatlısı 15 TL’den satılan bezelye oldu. Soğan kilogramı 8,5 TL’ye çıktı. Örtü altı ürünlerden kabak, patlıcan, biber fiyatları geriledi. Domates fiyatı değişmedi. Sürekli artan üretim maliyetlerine ek olarak mart ayındaki don olaylarından dolayı meyvede yıllık toplam ürün(rekolte) düştü ve yüksek fiyatlarla tezgahlarda yer buldu. Çilek, kayısı ve nektarin 25 TL’den satılırken, erik 30, kiraz 35 TL’den satıldı. Görece en erişilebilir bahar meyvelerinden çağla 20, yenidünya 15 TL’den yerli muz 20-22 TL’den satıldı. Ortalama sebze kg fiyatı 12,25 TL, ortalama meyve kg fiyatı 18,3 oldu. 20’si sebze ve 5’i meyve olmak üzere toplam 25 üründeki fiyat değişimi hesaplamada dikkate alındı. Ortalama meyve-sebze kg fiyatı 13,46 TL olarak tespit edildi.

● Temel yağ ürünlerinin bulunduğu grupta;

Ayçiçek yağı, zeytinyağı ve margarin zamlandı. 1 litre ayçiçek yağında 56,50 TL’ye kadar yükselmiş fiyat etiketleri tespit edildi. Son bir ayda %25 fiyat artışı yaşayan tereyağı ise bu ay yine zam rekoru kırdı. Bunda çiğ süt fiyatına olması gereken zammının yapılmış olması, baskılanmış fiyatın artmasında etkili oldu. Bazı marketlerde sıvı yağlara alım sınırı ve ürünlere hırsızlığa karşı alarm takılması uygulamaları devam devam ediyor.

● Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden;

Şeker reyonlarında marka çeşitliliğinde son iki aydır azalma gözlemleniyor. Kooperatif şekerleri ile şirket şekerleri arasında fiyat farkı makası açıldı. Bu ay, yeni çay alım fiyatlarının açıklanmasıyla, siyah çayın ortalama kg fiyatı %50’lik bir artış gerçekleşti. Söz konusu artışın sonucunda çayın ortalama perakende satış fiyatı 60,50 TL’den oldu. raflara yerleşti. Ihlamur bir ayda ortalama %18 zamlandı. Siyah zeytinde, reçelde ve salçada fiyat yükselişi grubun diğer üyeleri kadar olmazken bu ay yeşil zeytin %23, pekmez %15 zamlı satıldı. 3 aydır fiyatı düşen bal mayıs ayında %30 zamlı olarak raflardaki yerini aldı. Tuz ve baharat fiyatları geriledi. Bazı marketlerde yaş çay zammıyla kiloluk çaylara ve görece uygun fiyatlı kooperatif salçalarına alım sınırlaması getirildi."