TEPAV 2021 yılı son çeyrek raporunu yayımladı

Makroekonomik Dengesizlik Göstergeleri: 2021 - IV

Avrupa birliğine üye olan ülkeler içinde maliye ile para politikalarını güçlendirmek, Politikaları takip etmek ve bu politikaların gözetimini gelişitimek için kurulan Makroekonomik Dengesizlik Göstergeleri(MDG) çerçevesi ve puan tablosu, üç ayda bir güncellenmektedir.

Göstergelere göre Türk lirasının değer kaybının arttığını ve işgücü maliyetinin düştüğünü ekabet gücünü destekleyen bu gelişmelere rağmen cari işlemler dengesi ve dünya ihracat payına ilişkin göstergelerin gerilediğini göstermektedir.

Diğer taraftan, özel sektör ve genel hükümet borçlulukları önemli oranda yükselmiş, varlık fiyatlarının göstergesi olan konut fiyatlarının artış eğilimi hızlanmıştır. İlgili göstergelerin bu çeyrekte son 11 yılın en yüksek değerlerine çıkması dikkat çekmektedir.İstihdam görünümündeki olumsuz gidişat devam etmekte; işgücüne katılım oranına bağlı aktivite göstergesi gerilerken, uzun dönem ile genç işsizlik oranları artış eğilimlerini korumaktadır. 

I. Dış Dengesizlik ve Rekabetçilik Göstergeleri

2021 yılının 4. çeyreğine ait göstergeler , Türk lirasında değer kaybına ve cari işlemlerde artış eğilimine işaret ediyor. Döviz kuru 2017 yılından itibaren düşüş eğiliminde hızlanarak devam etmiş 2021 yılında ise son 11 yılın en düşük seviyesine gelmiştir. Döviz kuruna benzer bir eğilim ise işgücü maliyetlerinde gözlenmektedir. 2019 yılında başlayan gerileme 2021 yılında artmış ve son 3 yılın en düşük değerine gelmiştir.

II. İç Dengesizlik Göstergeleri 

2021 yılının dördüncü çeyreğinde özel sektör ve genel hükümet borçluluk göstergeleri olumsuz yönde seyrederken, finansal sektörün yükümlülükleri de önemli oranda artmıştır.

İç dengesizlik göstergeleri arasındaki özel sektör kredi akışı, özel sektör borç stoku ve genel yönetim borç stoku 2021 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla artmış olsa da düzey olarak eşik değerlerin altında kalmıştır. Bu durum genel olarak borçluluk seviyesinin arttığına ve mali alanın daraldığına işaret etmektedir. Öte yandan, finansal sektörün toplam yükümlülükleri de artmaya devam etmiş ve bir önceki çeyreğe göre 32 puan yükselmiştir.

Konut piyasasındaki reel fiyat değişimini ölçen konut fiyat endeksi iç dengesizliklerde artışı ima eden bir diğer öncü gösterge olup yüzde 6 olarak belirlenen eşik değerin oldukça üzerinde bir değer almıştır.

Ayrıca, 2016 yılından başlayarak yüzde 10 eşik değerinin üzerinde seyreden işsizlik oranı göstergesi de COVID-19 salgınının başlamasıyla 2020 yılında 12,6 düzeyine yükselmiş ve bu eğilimini 2021 yılında da sürdürmüştür. Özel sektör kredi akışı dışındaki tüm göstergelerinin analiz dönemindeki en yüksek değerlere ulaşmış olması iç dengesizliklerin 2011 yılından bu yana en üst seviyeye çıktığını göstermektedir.

III. İstihdam Göstergeleri 

2021 yılının dördüncü çeyreğinde, hız kesmekle birlikte, işgücüne katılım oranlarındaki gerileme ve genç işsizlik oranlarındaki artış devam etmekte, uzun dönemli işsizlik göstergesi ise yüksek seviyelerini korumaktadır.

15 yaş ve üzerindeki ekonomik olarak faal nüfusun işgücüne katılımını gösteren aktivite oranı 2020 yılı öncesinde artış eğiliminde iken, salgınla beraber tersine dönmüş ve 3 puanın üzerinde gerilemiştir. Söz konusu gerileme eğilimi, 2021 yılının tüm çeyreklerinde hız kesmekle birlikte devam etmektedir. Diğer taraftan, 12 ay veya daha uzun süredir işsiz olan kişilerin işgücüne oranını gösteren uzun dönem işsizlik oranı, 2019 yılından itibaren artmaya başlamış ve 2021 yılında hesaplama döneminin en yüksek değerine ulaşmıştır.

Benzer şekilde 15-24 yaş grubu işsizlik oranlarının üç yıllık gelişimine dayalı olarak hesaplanan genç işsizlik oranında 2019 yılında başlayan artış 2021 yılı genelinde de devam etmiş ve 2 yüzde puanlık eşik değerin üzerinde gerçekleşmiştir. İstihdam göstergeleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde verilerdeki bozulma eğiliminin 2021 yılı son çeyreğinde azaldığı ancak eşik değerlerin üzerinde kalmaya ve makroekonomik dengesizlik unsuru olmaya devam ettiği görülmektedir.