Siyasiler de Borsada Terste Kaldı!

Geçtiğimiz günlerde tarihi zirvesinden satış yiyen Borsa’ya siyasilerinde ilgisi büyük. XBANK öncülüğünde yükselen BİST’te iddialara göre AKP yönetimindeki eski bir bakanın 4 liradan 5 milyon lot TSKB hissesi aldığı, 7 MHP milletvekilinin de 100 milyon liraya yakın kayıp yaşadığı iddia edildi.

Borsa İstanbul’da aracı kurumlar ve manipülatörleri iflasın eşiğine getiren kriz öncesinde Takasbank’ın Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda Sicil bazında pozisyon limitlerinde artışı öngören prosedür değişikliğine gitmesi, satış dalgası sonrasıysa eski halinden daha da aşağıya çekmesi manidar duruyor.

Takasbank Prosedürü Neden Değiştirdi?

XBANK hisselerindeki olağandışı yükselişe sebep olan alım öncesi 31 Mayıs günü, Takasbank ani bir prosedür değişikliğine gidiyor. Bankalar ve aracı kurumlara yönelik yapılan açıklamada Takasbank’ın Merkezi Risk Yönetimi Ekibi, VİOP’ta “Sicil bazında pozisyon limiti”ni düzenleyen Madde 24’te yapılan değişikliği şu şekilde:

“Sicil bazında pozisyon limitleri, piyasada yaşanan gelişmeler ve Borsa’nın görüşü alınarak Genel müdür tarafından beş olan limit artışı, 10 katına kadar çıkarılabilir.”

özetle bir kişi ya da kurum 1 liralık yatırımına karşılık on kat alım ya da satım işlemi gerçekleştirebilir. Bir diğer ifadeyle eskiden 5 olan riskli pozisyonunu 10 kat yükseltme hakkına sahip olur.

Ağustos’ta yükseliş trendine giren son bir haftadaysa 12 kat tavan yapan banka hisseleri, Takasbank’ta ekrandan kimlerin hangi hisselerde ne kadar hacimlik işlem yaptığını gören bankacılık ve emeklilik fonlarını yönetenler, manipülatörlerin pozisyonun neredeyse 10 kat hacminde hisse satışı yaparak hem manipülatörleri hem bu kişilere teminat artırmadan pozisyon açan aracı kurumları açığa düşürdüler. VİOP’ta teminat tamamlama krizi sebebiyle Takasbank fonu kilitlendi.

Tavandan-Tabana…

Satış dalgası sonrası tam anlamıyla aracı kurumlarda krizler yaşanmaya başlandı. Teminat oranları yükselirken zor duruma düşen aracı kurumlardan Ahlatçı ve Alnus Yatırım’a kredi sağlandı. Büyük zarara uğrayan Gedik Menkul Değerler ise sermaye artışına gitmek durumunda kaldı.

5 kat tavana yükselen hisselerde yatırımcılar aşırı volatilitenin getirdiği risklerden korunabilsin diye Borsa İstanbul yönetimi tarafından Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi devreye koyulmuştu. 12 kez tavan yapan bankacılık hisselerinde ne teminat yükseltilmesi ne hisselerin brüt takasa alınması ne de devre kesicilerin devreye sokulması gibi önlemlere başvurulmadı. Fakat şişen balon patladığında ve hem yatırımcılar hem manipülatörler hem de aracı kurumlar büyük zararlara uğradıktan sonra bazı tedbir kararları alındı. Bu tedbirlerden birisi de VİOP’ta kriz öncesinde 5’ten 10’a çıkardığı limit bazındaki artış oranını bu kez, prosedür değişikliğine gittiği 31 Mayıs 20022 tarihinden öncekinin bile altına çekti. 30 Mayıs’ta 5 olan sicil bazlı limit yükseltme oranı 31 Mayıs günü 10’a çıkaran Takasbank, 6 Ekim’e gelindiğinde de bu kez 3’e düşürdü.

 Borsada Yaşananlar Nasıl Etki Yarattı?

Eski bakan olan bir AKP yöneticisinin 4 liradan 5 milyon lot TSKB hissesi aldığı, 7 MHP milletvekilinin 100 milyona yakın varlığını kaybettiği ve iktidara yakın Ahlatçı Yatırım’la beraber paralarını kurtarmak için manipülatörlere operasyon yaptırıldığı iddiaları gündemden düşmüyor.

Daha önce manipülasyon yapan kişiler hakkında ya işlem yasağı getirilir ya da tutuksuz yargılanmasına karar verilirdi. Bir başka iddiaysa dava kapsamında ikinci bir operasyon yapılacağı…