Rusya'nın Ukrayna'da başlattığı savaş ordunun etkin ve iyi işleyen imajını büyük ölçüde sarstı. Bu sarsılmada özellikle devletin kanalında Kiev'in üç gün içinde ele geçirileceği gibi boş vaatlerde bulunulması söz konusu vaatlerin boşa çıkması ve Ukrayna'nın istila edilen toprakların büyük bir kısmını tekrar alması oldukça etkili oldu.
En Çok Dikkat Çeken İki İsim: Ramazan Kadirov ve Yevgeni Prigozhi
Putin'in müttefikleri; Çeçen lider Ramazan Kadirov ile medya baronu ve özel paralı asker şirketi Wagner’in kurucusu Yevgeni Prigozhin yapılan eleştirilerde en fazla dikkat çeken iki isim. Her iki kişi de kağıt üzerinde yani resmi olarak hiçbir Rus askeri ve güvenlik kurumundan sorumlu değil fakat yine de orduyu ve komutanları eleştiriyorlar.
General Sergey Surovikin Rusya'nın Ukrayna'da bulunan güçlerinin komutasına yakın bir zamanda geçirildi ve Surokivin'in tek askeri başarısı, göreve geldiğinden bu yana sadece havaya uçurulan Ukrayna santralleri oldu.
Prigozhin ve Kadirov'un yaptığı eleştiriler şu ana dek herhangi bir engelle karşılaşmış değil ve henüz teyit edilmemiş bilgilere göre, Kadirov'un eleştirdiği Rusya Merkez Bölgesi Komutanı olan General Aleksander Lapin geçen hafta görevden el çektirildi.
Putin'in Müttefiklerinden Rusya'ya Savaş Eleştirisi Geldi
1 Ekim tarihindeki Telegram paylaşımında Kadirov, "Ben olsam Lapin’in rütbelerini söker er statüsüne düşürürdüm ayrıca onun tüm ödüllerini elinden alır, utancını kanla yıkasın diye eline bir tüfek verip, cepheye yollardım" demiş ve onu "kabiliyetsiz" olmakla suçlamıştı. Bu eleştirilerde Ukrayna'nın doğuda bulunan Lyman'ı tekrar kontrol altına alması önemli rol oynadı.
Yevgeni Prigozhin de birtakım eleştiriler yaptı. Öyle ki Zelenski'yi "sağlam, güvenli, pragmatik ve sevilesi" sözleriyle övecek kadar da ileri bir noktaya gitti.
Fakat ona da Putin nezdinde kredisi olduğu mümkün. Çünkü, Rusya'da cezaevlerini gezip Ukrayna'da savaşma kabiliyeti olan mahkumların listesini yapmıştı. Bu durumu herkes kolay kolay yapamaz.
Yevgeni Prigozhin, ilk önce "Putin'in şefi" takma adıyla tanındı. Çünkü Kremlin'e özel davetler için içki ve yemek sağlıyordu. Rusya'nın ikinci büyük kenti olma özelliği taşıyan St. Petersburg'dan çıkan Prigozhin'in Putin'i, belediye ofisinde çalışırken ve kendi restoranında yemek yediği 1990'lı yıllardan beri tanıdığı belirtiliyor.
2010'lı yıllara kadar Prigozhin'in adı bazı gazete araştırmalarında Rus muhalefetini internette kötülemeye çalışan, St. Petersburg'taki dezenformasyon birimi "trol fabrikası"nda geçiyordu. 2016'da, ABD Özel Danışmanı Robert Mueller tarafından yapılan bir araştırmada, trol fabrikası Rusya'nın ABD başkanlık seçimlerine müdahale etmeye çalışıyordu.
Ayrıca Wagner'ın arkasında olduğunu geç de olsa kabul etti. Yıllarca Wagner ile bağını reddetmişti. Wagner önce 2014'de doğu Ukrayna'da boy gösterdi ve sonrasında askerleri başta Suriye olmak üzere pek çok Afrika ülkesinde de görüldü. Wagne şimdilerde Rusya'nın Ukrayna ile savaşında en etkili birliklerinden biri olma özelliği taşıyor.
Kadirov ise Putin'e bağlı olan az sayıdaki Çeçen liderden birisi. Kadirov, Putin tarafından 2007'de Kuzey Kafkasya'daki otonom cumhuriyetini yönetmesi için seçilmişti.
1990'lı senelerde Çeçenistan başarısızla sonuçlanan bağımsızlık savaşı vermişti. Sürekli insan hakları ihlalleriyle gündem olurken "Kadirovtsi" ismi verilen milis güçleri tacizlerle suçlanırken Kadirov Çeçen bağımsızlık teşebbüslerini sonlandırmak zorunda kaldı. Kadirov, en başından beri Rus istilasına destek veriyor. Kadirovtsi askeri birliklerini bölgeye göndermiş ve onların Rusya'nın en cesur iyi eğitimli en acımasız istila güçleri olduğunu öne sürmüştü.
Kremlin'in gözüne giren Kadirov, en yüksek askeri rütbeye layık görüldü. Bu grup ayrıca "TikTok askerleri" olarak da biliniyor. Böyle anılmalarının nedeni ise gerçekten savaşmak yerine ''kahramanlıklarını'' videolar çekerek sosyal medya üzerinden paylaşmayı çok seviyorlar.
İnsan hakları aktivistlerine göre Çeçen askerlerin büyük bir kısmı, aileleriyle tehdit edilmesinden sonra, tamamen iradelerinin dışında işe alınıyor.
Kadirov ve Prigozhin hiçbir zaman müttefiklik kurmadı ancak son dönemde birbirleriyle daha uyumlu bir görüntü çiziyorlar. Kadirov, Prigozhin'i "doğuştan savaşçı" ve Wagner askerlerini ise, "Rusya'nın korkusuz vatanseverleri" olarak betimledi. Prigozhin'de onu sosyal medyadan övdü. Her ikisi de, Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Genelkurmay Başkanı Valery Gerasimov tarafından temsil edilen orduyu eleştiri yağmuruna tutuyor.
Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı'nın Rusya'nın Ukrayna'daki fiyaskonun baş sorumlusu olarak gösterildiği bir zamanda, Kadirov ve Prigozhin üst düzey olarak daha çok etki sahibi olabileceği öne sürüldü. Fakat bazı yorumcular, her ikisinin de yeteri kadar etkili olacak kadar ağırlıklarının bulunmadığını belirtmekte. Her ikiside siyasiler tarafından desteklenmiyor ve üvey evlat muamelesi görüyorlar. Fakat silahlı güçlere katıldıkları zaman, Putin'in en yakınında bulunan isimleri zor durumda bırakabilirler.
Rus siyasi analist Abbas Galiamov'a göre, Kadirov ve Prigozhin savaştaki bir ülke için alışılmadık davranışlar sergiliyor. Galiamov şu anki durumu, ayrı askeri birlik komutanlarının bir ekip halinde hareket etmek yerine birbirlerine girdikleri bir "anarşi" atmosferi olarak yorumluyor.
Amerikan Savaş Çalışmaları Enstitüsü'nden bazı uzmanlar, Putin'in yakın çevresinde iki ayrı grup olduğunu belirtiyor. Batı yaptırımları tarafından askıya alınan ticareti tekrar faaliyete geçirmek için savaşa son vermek isteyenlerle onu devam ettirme taraftarı olanların çekiştiği ifade ediliyor . Bu iki kişi de savaşı devam ettirme tarafında yer alıyor ve bu tavırlarıyla Putin onları hep yakınında tutmak isteyebilir.
