Kendi Öleceği Günü Hesaplayan Matematikçi: Abraham de Moivre

Abraham de Moivre, Fransa'da Protestan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş ve henüz çocukluğunda matematik ile ilgili bir kitaptan etkilenen de Moivre, hayatını matematiğe adamaya karar vermiş ve her ne kadar diğer alanlar üzerine çalışmaya devam etse de olasılığa ayrı bir ilgisi olmuştur.

Moivre, kral 14. Louis'nin Protestanlara karşı sert politikalarından dolayı Fransa'yı terk ederek İngiltere'ye yerleşmiş ve İngiltere'de yaşadığı dönem parası olmadığı için zenginlerin çocuklarına özel matematik dersleri vererek geçinmeye çalışmış.

Moivre'ın verdiği dersler sürekli seyahat etmesine ve boş vakte sahip olmamasına neden olsa da matematik öğrenme konusundaki azmini hiçbir zaman kaybetmemiştir. 

Ders aralarında okuyup bir şeyler öğrenmek için İsaac Newton'ın yayınladığı doğa felsefesinin matematiksel ilkeleri isimli kitabından yararlanırmış. Her ne kadar çalışmak için çok az vakte sahip olsa da zaman içinde matematikte mesafe kat etmiş ve hatta Newton'ın çok yakın arkadaşı Edmond Halley ile arkadaşlık kurmuş ve Halley aracılığıyla daha sonra Newton ile tanışmış.

O zamanlar Newton ve Halley ile çalışmalarda bulunmuş, bütün bunlara karşın Fransız kökenli olduğu için İngiliz akademisinde rahat koşullarda çalışabileceği bir pozisyon edinememiş ve önü asla açılmamış.

Bu sebepten tüm çalışmalarına, azmine ve prestijine rağmen zengin çocuklarına ders verebilmek için uğraşıp durmuş, yoksulluk çekmiş ve hatta para kazanabilmek için bahisli satranç dahi oynamış.

Peki, Bu Nasıl Mümkün Olabilir?

Çok fazlaca anlatılan ve günümüzde halen tartışmalı genel manada doğru kabul edilen bir hikayeye göre Moivre yaşlandıkça bu yoğun hayat temposunu artık kaldıramamaya başlamış ve tıp literatüründe letarji olarak bilinen ağır bitkinlik-yorgunluk hastalığına yakalanarak her gün uyku süresinin yaklaşık 15 dakika çoğaldığını fark etmiş.

Bunun üzerine olasılık ve istatistik ile ilgilendiğinden dolayı bu türden hastalıkların ortalama ölüm süreleri hakkında bilgi almış ve kendi ölüm gününün kendi hastalığının seyri üzerinden bir olasılıkla 27 kasım 1754 gününe denk geleceğini hesaplamış. Bu hesaba göre Moivre, sürekli 15 dakika çoğalan uyku ihtiyacı artık 24 saati bulduğunda artık vücudu durumu kaldıramayarak ölecekmiş. Tam da 2-3 ay önceden söylediği günde, yine söylediği nedenden dolayı ölmüş.

Moivre'ın aslında ölüm tarihini hesap edemediği, yalnızca herhangi bir tarihte öleceğini kendisine şart koştuğu için Placebo etkisinin sağlığa zararlı versiyonu olan Nocebo etkisi nedeniyle öldüğüne dair görüşler de mevcut.