Kamunun döviz açığı 207 milyar dolara çıktı

Kur riskinin özel sektörden dolaylı olarak kamuya devredilmesi süreci devam etmektedir. Merkez Bankası (TCMB) rezervlerinde döviz satar, Maliye Bakanlığı döviz kredisine ağırlık verir ve son olarak teyitli mevduatlar kamunun döviz açığını artırarak kur riskini artırır.

QNB Finansbank, kamu döviz riskindeki artış ve özel sektör döviz fazlasına ilişkin son verileri bir sabah gönderisiyle paylaştı. Sonuç olarak, kamu sektörüne yönelik net kur riski, 2019'un başında 50 milyar dolar civarındayken, Şubat 2022'ye kadar 207.4 milyar dolara yükseldi. 2018'in sonuna kıyasla, program 144.4 milyar dolar arttı. Bir ekonomik varlığın bilançosundaki yabancı para varlıkları ile borçları arasındaki fark, net yabancı para pozisyonunu yansıtır.

Döviz varlıklarının yükümlülüklerden fazla olması döviz kurunun yükselmesine olumlu etki yapacak, aksi takdirde döviz kurundaki düşüşten kazanç sağlayacaktır. Notta, kamunun döviz açığının hesaplanmasında teyitli mevduat, Hazine net döviz pozisyonu, kamu bankası net döviz pozisyonu ve swap ve forward dahil TCMB'nin pozisyonu dikkate alınmaktadır.

Kamuya yönelik döviz riski son yıllarda hızla artarken, özel sektör fazla pozisyonlarında artış görülmektedir. TCMB tarafından yayınlanan toplam kurumsal varlık ve yükümlülükler toplamına göre Aralık ayı sonu itibarıyla, toplam kurumsal döviz açık pozisyonu 2020 sonuna göre 8,4 milyar dolar azalarak 113,6 milyar dolar azaldı. Dönem içinde, kurumsal yabancı para varlıkları 42,6 milyar dolar artarak 163,3 milyar dolara, yabancı para borçları ise 17,9 milyar dolar azalarak 276,9 milyar dolara geriledi.

Öte yandan, Aralık ayı sonunda bireylerin 164.4 milyar dolarlık döviz mevduatı ve 172.3 milyar dolarlık devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) ve 7.9 milyar dolarlık euro tahvil gibi döviz varlıkları vardı. Bireylerin döviz borçlanma imkânı olmadığı için net döviz pozisyon fazlası da bu seviyededir. Kişisel net döviz varlıkları 2018 yılsonuna göre 55,8 milyar dolar arttı.

Aralık ayında başlayan ve Şubat ayı sonunda 520,1 milyar TL'ye (39 milyar $) ulaşan kur korumalı mevduat (KKM) özel sektördeki kur riskini de azalttı. Bu rakamlara özel bankaların döviz pozisyonları da eklendiğinde, özel sektörün döviz pozisyonlarının Aralık ayı itibarıyla 69,5 milyar doları bulduğu görülüyor. Şirketlerin döviz pozisyonlarının yatay seyrettiği varsayıldığında, özel sektörün döviz fazlasının Şubat sonunda 98,2 milyar dolara yükseldiği gözlendi. 2018 yılsonuna göre özel sektör döviz pozisyonları 152,9 milyar dolar arttı.

207,4 milyar dolarlık döviz açığı dışında kamunun bilançolarında gizlenen, yap işlet devret projeleri kaynaklı döviz riski de vardır.

Prof. Dr. Uğur Emek’in hesaplamalarına bakıldığında, şehir hastaneleri, otoyollar, köprüler ve beraberinde havalimanları ve Akkuyu Nükleer Santrali’ne verilen gelir garantilerinin toplamı, 2020 sonun itibarıyla 152,8 milyar dolar seviyesinde bulunuyor.