İran'ın nükleer hedeflerinde kritik eşiği aşmasına az kaldı

Diplomatların yeniden kurmaya çalıştığı nükleer anlaşmadaki kilit konularda taraflar arasında anlaşmazlık yaşanırken, durumun küresel ekonomideki belirsizliği derinleştirdiği ve Körfez bölgesini yeni bir güvenlik krizine sürüklediği görülüyor. Görüşmelerdeki engellerden birinin, İranlı temsilcilerin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'ndan İran'ın geçmişteki nükleer faaliyetlerine ilişkin denetimleri sona erdirme talebi olduğu söyleniyor, ancak Batılı diplomatlar ajansın bağımsızlığını vurgulayarak karşı çıktılar.

“Nükleer silahsızlanma sisteminin temelinde emniyet tedbirleri yatıyor ve bu ayrı bir konu” diyen İngiliz müzakereci Stephanie Al-Qaq, “UAEA’nın bağımsızlığını tehlikeye atan her denemeyi reddedeceğiz” ifadelerini kullandı.

Ukrayna işgali İran'ı cesaretlendirdi

Rusya'nın Ukrayna'yı işgal ettiği iddiası da İran'ın diplomatik nüfuzunu artırarak müzakerecileri pozisyonlarını korumaya sevk etti. Dünyanın en büyük ikinci doğal gazına ve dördüncü en büyük petrol rezervine sahip İran ile yapılan bir anlaşmanın, petrol fiyatlarını 110 dolarda tutacağı düşünülüyor.

11 aydır devam eden görüşmelerin Avrupa ve ABD’li uzmanların anlaşmaya ulaşılması için birkaç gün kaldığı uyarılarıyla kritik bir noktaya geldi. UAEA’nın 7 Mart gününde yapacağı yönetim kurulu toplantısında yapılan denetlemelerde kayıtsız tesislerde tespit edilen uranyum parçacıkları sebebiyle İran’a karşı diplomatik kısıtlamalar çıkabileceği belirtiliyor.

İran ABD'nin tekrar çekilmeyeceğine dair garanti istiyor

UAEA soruşturmas ile birlikte tarafların çıkmaza düştüğü konulardan bir diğeri de İran’ın ABD’den daha önceden de yapmış olduğu gibi nükleer anlaşmadan çekilmeyeceğine dair garantiler istemesi.

“Eğer taraflar aradaki uçurumu kapatamazlarsa en iyi seçenek gerginliğin vahim derecede artmasını engelleyecek bir moratoryum olur” diyen International Crisis Group İran Araştırmaları Direktörü Ali Vaez, “İran, yaptırımların bir kısmının kaldırılması karşısında en fazla endişeye yol açan aktivitelerini dondurabilir” değerlendirmesinde bulundu.

Trump yönetimi dört sene önce anlaşmadan çekilmiş, İran yönetimi de bomba yapımı için gerekli olan seviyelere yakın zenginlikte uranyum üreterek yanıt vermişti.