Etkin Piyasalar Hipotezi Nedir?

Günümüzden bugünlere kadar gelen iktisat ve finans teorileri hep bireyi rasyonel kabul etmiş ve modellemelerin kaynak noktasını rasyonel birey olarak kabul etmiştir. Neoklasik iktisatta tam bilgi söz konusudur ve bireyler rasyonel davranarak firmalarını ve karını maksimize eder. Ancak günümüzde insanların çokta rasyonel olmayan bir çok hareketine elbette şahit olmuşuzdur. Yatırım kararları verirken bireyler her zaman rasyonel olmadığı bir çok çalışmada ve olaylarda ispat edilmiştir.

 Bu yazımızda finans teorisinde oldukça önemli yer tutan etkin piyasalar hipotezini konuşacağız. Bu kavramı ilk olarak E. Fama yapmış olduğu çalışmasında ortaya atmıştır. Bu yapılan çalışmada piyasalardaki fiyat hareketlerinin rassal bir yapıya sahip olduğunu ve tahmin edilemeyeceğini savunur. Fama’nın etkin piyasa olarak isimlendirdiği piyasalarda yer alan tüm bilgilerin fiyatlara tam olarak yansıdığı piyasalar olarak tanımlar. Etkin bir piyasada gelen bilgilerin fiyatlara çok hızlı bir şekilde yansıyacağından yatırımcıların bu bilgi akışını tutarlı olarak bulup fiyat hareketlerini kazanca  dönüştürmesi imkansızdır. Çünkü zaten bilgiler piyasaya çok hızlı bir şekilde girmiş ve fiyatlara yansımıştır. Elbette günümüzde etkin piyasa kavramı oldukça hipotetik bir kavram olmasına karşın çoğu piyasada görülmeyen bir durumu ortaya koyuyor bize. Fama yapmış olduğu çalışmasında piyasaları bilgi akışının türlerine göre sınıflandırma ihtiyacı duymuştur.

 Bu sınıflamalar “Piyasa Etkinliği Formları” olarak karşımıza çıkar ve üç kategoriye ayrılır. Bunlar şu şekildedir;

-Güçlü Formda Etkinlik:

    Bu piyasalar etkinlik derecesinin en üst derecesidir. Yatırımcılar geçmiş fiyat hareketleri, kamuya açık bilgiler ve firma içi alınan bilgileri (insider information) kullanarak ortalama üstü getiri elde edemezler. Bunun sebebi ise zaten yukarıdaki bilgilerin fiyata yansıma hızının çok hızlı bir şekilde gerçekleşmesi.

-Yarı Güçlü Formda Etkinlik:

    Bu piyasalarda kamuya açık tüm bilgiler fiyatlara yansımıştır ve yatırımcılar geçmiş fiyat hareketleri ve kamuya açık bilgileri kullanarak piyasada ortalama üstü getiri elde edemezler. Kamuya açık tüm bilgilerin fiyatlara yansıması yatırımcıların ortalama üstü getiri elde etmesine bir engeldir.

-Zayıf Formda Etkinlik :

 

   Etkin piyasalar hipotezinde en zayıf form olarak karşımıza çıkar. Yatırımcılar bu piyasalarda geçmişteki fiyat hareketlerinden ortalama bir getiri sağlayamaz. Bu yüzden teknik analiz yetersizdir. Ancak piyasa oluşan asimetrik bilgi akışı ve firma içi alınan bilgilerden ortalama üstü getiri elde edilebilir.