Sigmund Freud, dil sürçmesine farklı bir bakış açısı kazandırmıştır.
Dil Sürçmesi Aslında Sakladığımız Kelimelerin Ağzımızdan Fırlaması Mıdır? (Freud Sürçmesi: Parafraks)
Prafraks, halk arasında dil sürçmesi olarak bilinen durumu ifade eden bir kavramdır. Dil sürçmesi söylenmek istenen kelimenin doğru telaffuzunun biliniyor olmasına rağmen istemsizce yanlış ya da eksik ifade edilmesidir.
Günlük hayatta hemen herkesin zaman zaman yaşadığı ve üzerinde çok da durmadığı basit bir olay olarak değerlendirilir. Karşımızdaki kişinin yanlış ifadesine verdiğimiz tepki ise büyük ölçüde bir tebessümden fazlası olmaz. Bu durumun üzerinde durmamakla birlikte, altında başka bir anlam aramayız.
Sigmund Freud ise, dil sürçmesine daha farklı bir bakış açısı kazandırmıştır. Psikoloji biliminin öncü isimlerinden biri olan Freud, bilinci bir buz dağına benzeterek açıklar.
Buz dağının suyun üzerinde görünen kısmı bilinç iken görünmeyen kısmını bilinçaltı olarak ifade eder. Buna göre bilincimizin görünmeyen bir bölgesi vardır ve bu bu erişilemeyen bölge, bireyi asıl etkileyen faktör olduğunu savunur.
Kuramında, bilinçaltının mesajlarımı rüyalar aracılığı ile ulaşılabileceğinin altını çizen Freud, dil sürçmesi konusuna tam da bu noktada değinmiştir.
Davranışlarımızın gerçek kaynağı olan bilinçaltımızın, konuşma esnasında açığa çıkmasını “parafraks” olarak ifade etmiştir.
Parafrakslar, buz dağının görünmeyen kısmında saklanan kelimelerin bilinçsizce ağzımızdan kaçmasıdır. Daha basit ifade ile günlük hayatta çok da üzerinde durmadığınız dil sürçmeleri, aslında asıl söylemek istediğimiz ancak söyleyemediğimiz ya da ‘söylenmesi yasak’ olarak etkileyip bilincimizden uzaklaştırdığımız şeylerdir.
Şahit olduğunuz dil sürçmelerine dikkat edin, sizce anlamsız mı yoksa Freud’un haklılık payı olabilir mi?
Anlatılanların netleşmesi için geniş seyirci kitlesine ulaşmayı başarmış yapımlardan bir kaç örnek bırakıyorum. Linklere tıklayarak kolaylıkla ulaşabilirsiniz.
1) https://youtu.be/vhmk7MPkPAQ