Bilanço Nedir? Bilanço Analizi Nasıl Yapılır?

Bilanço ve bilanço analizi, şirketlerin finansal sağlığını değerlendirmek ve gelecek hedeflerini belirlemek için kullanılan önemli araçlardır. Bilanço, bir şirketin varlıklarını, borçlarını ve sermayesini gösteren bir tablodur. Fakat bu tablonun nasıl analiz edileceği ve ne tür bilgiler sunabileceği merak konusu olabilir. Bu yazıda, bilanço nedir ve bilanço analizi nasıl yapılır sorularının cevaplarını detaylı biçimde aktarılmıştır.

İçindekiler

• Bilanço Nedir?
• Bilanço Ne İşe Yarar?
• Bilanço Çeşitleri Nelerdir?
• Bilanço Nasıl Hazırlanır?
• Bilanço Nasıl Yorumlanır?
• Bilanço Hareketleri Nasıl Okunur?
• Bilanço Analizi Nasıl Yapılır?
• Bilanço Analizi Yapılırken Dikkat Edilmesi Gereken Kavramlar

Bilanço Nedir?

Bilanço, bir şirketin belirli bir tarihte sahip olduğu alacaklar, borçlar ve mal varlığını gösteren bir tablodur. Bilançolar, yatırımcılar ve hissedarlar için oldukça önemlidir. Yatırımcılar, şirketin bilançosunu inceleyerek yatırım yapacakları hisse senetlerinin potansiyelini değerlendirebilirler. Bilanço, görmediğiniz veya merkezi hakkında bilginiz olmayan bir şirkete yatırım yapmanın riskli olabileceğini gösterir. Yeterli bilgiye sahip değilseniz, güvenilir yatırım danışmanlığı şirketlerinden destek almanız önemlidir. Bilançoyu doğru yorumlayabilmek için finansal terimlerin ve borsa eğilimlerinin anlaşılması gerekmektedir.

Bilanço Ne İşe Yarar?

Bilanço, bir şirketin finansal durumunu anlamak ve mali sürdürülebilirliğini değerlendirmek için kullanılan bir araçtır. Aynı zamanda şirketin gelecekteki kararları ve stratejileri için öngörü sağlar. Bilanço şu şekilde önemli katkılarda bulunur:

Finansal durumu belirleme: Bilanço, şirketin varlıklarını, borçlarını ve öz kaynaklarını göstererek finansal durumun belirlenmesine yardımcı olur. Şirketin varlık durumu, borç miktarı ve sağlanan kaynaklar bilanço ile belirlenebilir.

Şirket performansının değerlendirilmesi: Bilanço, şirketin finansal performansını değerlendirmek için etkili bir tablo sunar. Varlıkların borçlara ve öz kaynaklara oranı gibi göstergeler, şirketin likidite, kârlılık ve finansal sağlamlık gibi önemli faktörlerini ortaya koyar. Bu sayede, şirketin performansı ve gelecekteki riskler hakkında bilgi sahibi olunur.

Karar alma süreçlerine yardımcı olur: Bilanço, yöneticilere ve yatırımcılara şirketin finansal durumuyla ilgili önemli bilgiler sunar. Bu bilgiler, işletme stratejileri, yatırım kararları, borçlanma tercihleri ve teminat sağlama gibi önemli kararların alınmasında rehberlik eder.

Şeffaflık sağlar: Bilanço, şirketin finansal durumunu açık ve şeffaf bir şekilde ortaya koyar. Güvenilir bilgiler sağlayarak, paydaşların şirkete olan güvenini artırır.

Bilanço Çeşitleri Nelerdir?

Her bir bilanço çeşidi, farklı amaçlar doğrultusunda kullanılır ve şirketin finansal durumunu farklı açılardan analiz etmek için farklı bilgiler sağlar. Bilanço çeşitleri ise şu şekildedir:

1. Hesap Tipi Bilanço: T tipi bilanço olarak da adlandırılır. Bu bilanço türünde, aktif varlıklar solda, pasif varlıklar ise sağda yer alır.
2. Rapor Tipi Bilanço: Rapor tipi bilançolar, dönemsel karşılaştırmalara olanak sağlar. Aktif ve pasif varlıklar alt alta sıralanır ve dönemler arasındaki değişimleri gösterir.
3. Karşılaştırmalı Bilanço: Temel analizde sıkça kullanılan bir bilanço türüdür. Farklı dönemlere ait bilançoların birbiriyle karşılaştırılması sonucunda oluşturulmaktadır. Bu şekilde şirketin finansal durumundaki değişimler ve eğilimler analiz edilebilir.
4. Analitik Bilanço: Analiz odaklı bilançolar arasında yer alır. Aktif ve pasif hesaplar ile diğer finansal varlıklara ait değişkenler gruplandırılır ve birlikte analiz edilerek raporlanır.
5. Konsolide Bilanço: Ana gruba ya da şirkete bağlı diğer bütün işletmelerin finansal durumunu toplu olarak göstermek için kullanılır. Bu bilanço türü, bir holding şirketinin veya grup şirketlerinin finansal durumunu yansıtmak için hazırlanır.
6. İşletme Bilançosu: Belirli bir işletmenin belirli bir dönemdeki finansal durumunu göstermek için hazırlanan bilanço tablosudur. İşletmenin varlıklarını, borçlarını ve sahiplerinin özkaynaklarını gösterir.
7. Ticari Bilanço: Türk Ticaret Kanunu ve muhasebe standartlarına uygun olarak hazırlanan bir bilanço türüdür. Ticari bilanço, işletmelerin mali durumunu yasaların öngördüğü şekilde raporlamak için kullanılır.
8. Mali Bilanço: Vergi bilançosu olarak da bilinir. Vergi kanunları ve ilgili mevzuatlara uygun olarak hazırlanan bir bilanço türüdür. İşletmenin finansal durumunu, vergilendirme amaçlarına yönelik olarak gösterir.

Bilanço Nasıl Hazırlanır?

Bilançolar, belirli dönemlerde hazırlanan finansal tablolardır. Bu dönemler genellikle 3, 6, 9 ve 12 aylık süreleri kapsar. Bilanço hazırlanırken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar mevcuttur:

Bilanço başlığı: Bilanço tablosunda, işletmenin adı, unvanı ve bilançonun düzenlendiği tarih yer alır.

Aktifler: Bilanço tablosunun sol tarafında, işletmenin varlıklarını ve alacaklarını içeren kısım yer alır. Aktifler, dönen ve duran varlıklar olarak ikiye ayrılır. Dönen varlıklar, bir yıl içinde nakde dönüşebilen varlıklardır, duran varlıklar ise bir yıl içinde nakde dönüşmeyen varlıklardır.

Pasifler: Bilanço tablosunun sağ tarafında, işletmenin sermayesi, geçmiş yıl kar veya zararları, yasal yedek akçeleri ve borçlarını içeren kısım yer alır. Pasifler; kısa vadeli yabancı kaynaklar, uzun vadeli yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar olmak üzere 3 gruba ayrılmaktadır.

Notlar: Bilançonun daha iyi anlaşılabilmesi için notlar eklenir. Bu notlar, bilançonun detaylarını ve açıklamalarını içerir.

Bilanço Nasıl Yorumlanır?

Şirketlerin finansal sağlığını belirleyen unsurlar, mal varlıkları ve finansal kaynaklarıdır. Bir şirketin aktifleri (varlıkları) ve pasifleri (borçlar ve özkaynaklar), finansal durumunu belirler. Aktifler, şirketin varlıklarını temsil ederken, pasifler şirketin borçlarını ve özkaynaklarını temsil eder. Şirketin mal varlığının ne kadarının öz sermayesiyle ne kadarının ise borcuyla finanse edildiği, şirketin potansiyelini anlamamıza yardımcı olur.

Bilanço sürekli değişen bir durumdur. Belirli bir zamanda şirketin borçları ve alacakları değişir. Örneğin, şirket bazen öz sermaye artırımına gidebilir ve bu da bilançosunu etkiler. Öz sermaye artırımı bazen borçlanma yoluyla gerçekleştirilebilir.

Bilançonun yorumlanması, şirketlerin likidite durumu, karlılık durumu ve verimlilik durumu hakkında bilgi edinmemizi sağlar. Bilanço, yalnızca yatırım yapmak için değil, aynı zamanda şirketin nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda da önemlidir.

Bilanço Hareketleri Nasıl Okunur?

Şirket bilançolarının hisse senetlerinin fiyat hareketleri üzerindeki etkisi, yatırımcılar açısından büyük bir öneme sahiptir. ABD borsalarında her yıl gerçekleşen "earning season" olarak adlandırılan dönemlerde, şirketler bilançolarını yatırımcılarıyla paylaşırlar. Bu bilanço açıklamalarının ardından, genellikle hisse senetlerinde belirgin fiyat hareketleri gözlemlenir.

Bilançolarda "yukarı yönlü fiyat hareketi" ve "aşağı yönlü fiyat hareketi" terimleri, bir şirketin bilanço sonuçlarının açıklanmasının ardından hisse senetlerinin nasıl tepki verdiğini ifade eder.

Yukarı yönlü fiyat hareketi: Beklentilerin üzerinde gelen bilanço sonuçları veya şirketin geleceğe yönelik olumlu beklentilerini bilanço açıklamalarında paylaşmasının ardından hisse senetlerinde gözlemlenen fiyat artışıdır. Bu durumda, yatırımcılar şirketin iyi performansını ve olumlu görünümünü olumlu olarak değerlendirir ve hisse senetlerini satın alarak fiyatları yukarı doğru itebilir.

Aşağı yönlü fiyat hareketi: Beklentilerin altında kalan bilanço sonuçları veya geleceğe yönelik olumsuz, beklentilerin altında kalan öngörülerin bilanço açıklamalarında paylaşılması sonucunda hisse senetlerinde gözlemlenen fiyat düşüşüdür. Bu durumda, yatırımcılar şirketin zayıf performansını veya olumsuz görünümünü olumsuz olarak değerlendirir ve hisse senetlerini satışa yönlendirerek fiyatları aşağı doğru çekebilir.

Bilanço Analizi Nasıl Yapılır?

Çeyreklik bilançolar, bir yatırımcının şirketin finansal performansını değerlendirmesine ve bilinçli yatırım kararları alması konusunda yardımcı olmaktadır. Yatırımcılar genellikle çeyrek sonuçlarını değerlendirirken iki yaklaşım kullanır:

• Kısa Yaklaşım: Çeyreklik kazanç raporunda açıklanan değerleri, analist beklentilerinin üzerinde veya altında olup olmadığına bakarlar. Eğer beklentilerin üzerindeyse, ne kadar aştığına, beklentilerin altında kaldıysa ne kadar altında kaldığına odaklanırlar. Bu hızlı analiz yöntemiyle, çeyreklik performansı hızlı bir şekilde değerlendirmeyi tercih ederler.

• Uzun ve Detaylı Yaklaşım: Çeyreklik finansal raporun her bir kalemini ayrı ayrı analiz ederek, şirketin geçmiş yıllardaki performansıyla karşılaştırırlar. Bu şekilde, şirketin finansal performansı hakkında daha detaylı ve açıklayıcı bir resim ortaya çıkarırlar. Uzun ve detaylı yaklaşım, şirketin mali sağlığını ve gelecekteki potansiyelini daha iyi anlamalarına yardımcı olur.

Bilanço Analizi Yapılırken Dikkat Edilmesi Gereken Kavramlar

Finansal bilançoları doğru biçimde okumak ve değerlendirmek yatırımcılar açısından olduça önemlidir. İşte çeyrek bilançosunda yer alan bazı önemli kavramlar ve nasıl değerlendirilmesi gerektiği ile ilgili bilgiler:

1. Toplam Gelir (Satışlar): Şirketin satışlarından elde ettiği gelirlerin toplamıdır. Brüt satışlar içerisinde maliyet ve indirimler de yer alır. Şirketin brüt satış değerleri istikrarlı bir artış gösteriyorsa, bu sağlıklı bir iş yapısı ve talebin var olduğunu gösterebilir.
2. Brüt Kâr: Brüt Kâr = Toplam Gelir - Satışların Maliyeti. Brüt kâr, toplam gelirden satışların maliyetlerini çıkardığımızda elde edilir. Bu kârlılık oranı, şirketin ne kadar kazandığını ve gelirlerinden ne kadar kâr ettiğini gösterir.
3. Net Kâr: Net Kâr = Toplam Gelir - Toplam Gider. Şirketin toplam gelirlerinden, toplam giderleri çıkararak elde edilen kâr veya zarardır. Net kâr, satış ve üretim maliyetleri yanında diğer maliyetleri de içerir.
4. Faaliyet Giderleri: Şirketin operasyon harcamalarını gösterir. Satış ve pazarlama giderleri, AR-GE harcamaları gibi kalemler faaliyet giderlerinin bir parçasıdır. Bu giderler, şirketin faaliyetlerini sürdürebilmesi için harcadığı toplam tutarı yansıtır.
5. Net Faaliyet Kârı (FVÖK & EBIT): Net Faaliyet Kârı = Brüt Kâr - Faaliyet Giderleri. Şirketin temel faaliyetlerinden elde edilen kârdır. Bu kâr, şirketin brüt kârından faaliyet giderlerinin çıkarılmasıyla elde edilir. Net faaliyet kârı, işletmenin finansal performansını analiz etmek için önemli bir göstergedir.

Ayrıca, FVÖK (Faiz ve Vergi Öncesi Kâr) veya EBIT (Earnings Before Interest and Taxes) olarak da adlandırılan net faaliyet kârı, işletmenin faiz ve vergi giderlerini içermez. FAVÖK (Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kâr) veya EBITDA (Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation, and Amortization) ise amortismanı da hesaba katarak hesaplanır. Bu değerler, işletmenin kârını daha detaylı bir şekilde gösterir.