USD
34.4642 EUR
35.9849 GBP
43.1554 GRAM ALTIN
0.00 BIST100
3000 
Rusya ve Batılı ülkeler arasında artan gerilim nedeniyle gaz vanalarının kapanacağı korkusu kömür talebini artırıyor. Avrupa'da bazo ülkelerin enerji üretimi için yeniden kömür santrallerini devreye…
Küresel kömür fiyatları, Rusya- Ukrayna geriliminin arz sıkıntılarını kötüleştirmesiyle yükseliyor. Dünyanın en büyük üreticisi Endonezya’nın aybaşında getirmiş olduğu kömür ihracat yasağının yarattığı sıkışıklık, soğukta kalmaktan korkan Avrupa’nın artan ithalatıyla daha da derinleşiyor. Uluslararası piyasalarda kömür fiyatı rekor seviyeye yaklaştı.
Termal kömür fiyatında gösterge olan Newcastle Endeksi, en büyük üreticilerden Endonezya’nın birkaç hafta ilkin kömüre getirmiş olduğu ihracat yasağının etkisi ve peşinden Ukrayna'ya herhangi bir askeri müdahalenin Rusya'dan gelen gaz arzını keseceği endişesiyle ocak ayında üçte bir oranında artarak ton başına 227 dolara çıktı. Avrupa, doğalgazının ortalama yüzde 35'i için Rusya'ya güveniyor ve geçen yazdan bu yana, yerel fiyatların rekor seviyelere çıkmasına sebep olan gaz sıkıntısıyla boğuşuyor. Gaz tutarları, ithalatın artmasıyla son haftalarda gevşemeye başladı, sadece Rusya ile artan gerilimlerin potansiyel arz kesintisi endişelerini artırmasıyla yine yükseldi.
Kendilerini herhangi bir yakıt sorunundan korumak için, Avrupalı kuruluşlar kömür ithalatını hızlandırdı. Alımların yükselmesi, talebinin en yoğun olduğu mevsimde Endonezya'nın kömür akışını kesen şok yasağının etkisinden hemen hemen kurtulmamış olan piyasada daha da sıkışıklık yaşanmasına sebep oluyor.
Avrupa'nın kömür kullanması son yıllarda sert bir biçimde düşüyordu. İklim hedefl erini tutturma baskısı altında olan birçok AB ülkesi eski kömürle çalışan elektrik santrallerini kapatmıştı. BP verilerine bakılırsa 2020'de küresel kömür kullanımının ancak yüzde 6.2'si Avrupa kaynaklıydı. Şimdi ise Avrupalı alıcılar 2021 ortalarından bu yana alımlarını agresif bir biçimde artırdı. Bazı ülkeler yedek arz için kullanmak suretiyle elinde tuttuğu kömür yüksek gaz fiyatları sebebiyle zaten yine çalıştırmaya başladı.
Emtia piyasalarını izleyen Kpler'e bakılırsa, Avrupa Ocak ayında 558 milyon ton termal kömür ithal etme yolunda ilerliyor. Bu Kasım 2019 yılından bu zamana en yüksek aylık alım miktarı ve 2021'deki aylık ortalamanın 1 milyon ton üzerinde.
Uzmanlara bakılırsa, Avrupa tüketimindeki artış bilhassa iki numaralı kömür tüketicisi Hindistan'daki öteki alıcıları sıkıştırabilir ve fiyatlar üstündeki yukarı yönlü baskıyı artırabilir. Emtia ticareti şirketi Komin India Resources Genel Müdürü Rajendra Singh, gelecek haftalarda arz daraldıkça Hindistan'ın deniz yöntemiyle taşınan kömür için daha yüksek bir fiyat ödemek zorunda kalacağını söylüyor. Singh, “Ukrayna-Rusya jeopolitik sorunu, Endonezya hükümetinin kömür yasağı sebebiyle lojistik zorlukları daha da kötüleştirecek” diyor.
Fed'in faiz artırımları mevzusunda daha agresif olacağı beklentilerinin Amerika Doları'nı güçlendirmesi altın fiyatını aşağı yönlü baskı altında tutmaya devam ediyor. Dün spot altın fiyatı 1.785 dolar/ons seviyesini kontrol etti. Uzmanlar, yukarı hareket için ilk önce 1.803 dolar/ons direncinin geçilmesi icap ettiğini belirtirken, piyasanın bir müddet 1.777 dolar/ons desteğiyle 1803 dolar/ons aralığında kalmaya devam edeceğini öngörüyorlar. Satışların yoğunlaşarak yaklaşık 1.777 dolar/ons desteğinin kırılması halinde ise düşüş hareketinin 1.753 dolar/ons seviyesine kadar devam etmesi bekleniyor.
Japonya merkezli emtia tüccarı Marubeni Corp, Amerika merkezli tahıl ticaret firması Gevilon'u, dünyanın en büyük tahıl ticaret şirketlerinden Glecore PLC'ye satacağını duyurdu. Marubeni, Gavilon'un Glencore'nin bağlı ortaklığı Viterra'nın 3,5 milyar dolara varan karşılık ile alacağını belirtti. Marubeni, Gavilon'u 2013 senesinde satın alırken 3,6 milyar dolar ödemişti. Gavilon'un Viterra'ya satışının 31 Mart 2023'e kadar tamamlanması öngörülüyor.
Çin tarafınca geliştirilen dünyanın ilk 100 bin ton kapasiteli akıllı balık üretim gemisi “Guoxin 1”, Shandong eyaletine bağlı Qingdao kentindeki limanda kontrol amaçlı olarak hizmete başladı. Uzunluğu 249.9 metre olan “Guoxin 1” 100 bin ton deplasman tonajına sahip olarak tasarlandı. Su ürünleri yetiştirilecek 15 havuzu bulunan vapur, toplam 80 bin metrekarelik yüzölçümüne sahip. Nisanda hizmete girmesi beklenen gemi; balık çiftliği tankerleri, su altı kameraları, sensörler ve otomatik besleme tesisleriyle donatıldı. Şirket, bu gemiyle Atlantik somonu ile beraber yanı sıra yerel balık türü sarı şarlatan yetiştiriciliğini kontrol etmek istiyor. Dünyanın en büyük tersane grubu olan China Shipbuilding Group iş birliğiyle hayata geçirilen projenin bir sonraki hedefi ise bu niteliklere sahip gemi sayısını 50’yeulaştırmak.
Dünyada karbonsuz enerji yatırımları için gaza basıldı. Bir rapoda, enerji geçişlerine yönelik küresel yatırımın 2021' yılında toplam 755 milyar doları bularak rekor seviyeye ulaştığını ortaya koydu. BNEF'e bakılırsa, yenilenebilir enerji, enerji depolama, elektrikli ulaşım, elektrikli ısı, nükleer, hidrojen ve sürdürülebilir malzemeler dahil olmak suretiyle raporda yer alan genle olarak her sektörde yatırımlar arttı . Yıl arasında duyurulan birçok yeni proje bulunmasına rağmen, yalnızca karbon yakalama ve depolama yatırımda düşüş kaydetti. Rapor, yenilenebilir enerjinin yatırım açısından en büyük sektör olmaya devam ettiğini ve bundan önceki yıla bakılırsa yüzde 6.5 artışla 2021'de taahhüt edilen 366 milyar dolarlık yeni bir rekora ulaştığını belirtiyor. Elektrikli araçlar ve alakalı altyapı masraflarını içeren elektrikli ulaşım 273 milyar dolarlık yatırımla ikinci en büyük sektör oldu. Raporda, "Elektrikli vasıta satışlarının artmasıyla birlikte , bu sektör 2021'de yüzde 77 benzer biçimde büyük bir hızla büyüdü ve 2022'de dolar bazında yenilenebilir enerjiyi geçebilir" denildi. Asya Pasifik, 368 milyar dolarla yatırımlar açısından en büyük bölge oldu. Çin, 2021 yılında 266 milyar dolar taahhütte bulunarak, enerji geçiş yatırımı için büyük ülkeydi.
İsveç merkezli çelik üreticisi SSAB, yeşil geçişini hızlandırmak ve CO2 emisyonlarını 2030 yılına kadar büyük seviyede ortadan kaldırmak için devasa bir plan hazırladı. Şirket, önümüzdeki 10 sene arasında İskandinav bölgesindeki bütün üretimini fosilsiz enerjiyle çalışan elektrik ark fırınlarına dönüştürmek için ortalama 45 milyar İsveç Kronu (4,75 milyar dolar) yatırım yapmayı planladığını duyurdu. Yeni plana bakılırsa, sırayla İsveç ve Finlandiya'da bulunan Lulea ve Raahe operasyonlarını, EAF'LER ve haddehanelerle müsait maliyetli mini değirmenlere dönüştürecek. İsveç ve Finlandiya'daki Borlange ve Hameenlinna operasyonları da yeni üretim süreçlerine paralel olarak geliştirilecek.
Türkiye’nin taş kömürü ithalatı 2020'de senelik bazda yüzde 7.4 artışla 3 milyon 293 bin 871 tona, aynı dönemlerde taş kömürü koku ithalatı yaklaşık yüzde 2.2 artışla 652 bin 894 tona yükseldi. Fakat son zamanlarda elektrik üretiminde kömürün payının azalması dikkat çekiyor. Londra merkezli düşünce kuruluşu Ember'in Türkiye Elektrik Görünümü 2022 tutanağına bakılırsa, bizim ülkemizde kömürden elektrik üretimi, birçok Avrupa ülkesinin aksine 2021'de de düşüşünü sürdürdü. Türkiye'de internasyonal kömür fiyatlarındaki artış bilhassa ithal kömür santrallerindeki üretimin düşmesinde etkili olurken, kömürden elektrik üretimi 3 sene arka arkaya düşüş gösterdi. Kömürden elektrik üretimi geçen sene 2018 yılına bakılırsa yüzde 8 geriledi. Türkiye'nin kömürden elektrik üretimi 2018 yılında 113,2 teravatsaat iken 2021’de 104,1 teravatsaat oldu. 2018 yılında kömürün toplam elektrik üretimindeki oranı yüzde 37 iken 2021'de yüzde 32'ye geriledi.
Endonezya 20 Ocak gününde yasağı hafifletmiş olsa da ülkenin ihracatının şubat sonuna kadar normale dönmesi beklenmiyor. Rusya ve Güney Afrika’nın bu ülkeden doğun boşluğu doldurmakta yetersiz kalması da fiyatları beslemektedir. Emtia danışmanları Kpler tarafınca derlenen gemiz izleme ve yine liman verilerine bakılırsa Endonezya ocak ayında 17.7 milyon ton kömür ihraç etti. Bu, Aralık ayındaki 31.29 milyon tonun ortalama yüzde 43 altında. Rusya'nın kömür ihracatının, aralık ayında 13.23 milyon iken ocak ayında 9.70 milyon ton olduğu tahmin edilirken, Güney Afrika'nın bundan önceki ay 5.43 milyon olan ihracatının ocakta 4.5 milyon tona indirilmiş olduğu hesaplanıyor.
